بیماری سلیاک یک بیماری ژنتیکی است که در این بیماری پرزهای روده باریک آسیب دیده و در جذب مواد دچار اختلال میشوند. گلوتون پروتئینی است که در گندم و جو یافت میشود. مصرف خوراکی هایی که دارای این مواد هستند با تحریک سیستم ایمنی باعث میشود که پرزهای روده باریک از بین برود و سبب کاهش سطح جذب روده میشود. جذب مواد مغذی در پرزهای روده کوچک اتفاق می‌افتند و این بیماری باعث میشود که به این پرز ها آسیب برساند. با وبسایت دکتر علیرضا ایزدی همراه باشید.
علت بیماری سلیاک چیست؟
هنوز دانشمندان علت دقیق این نوع بیماری را تشخیص نداده اند ، ولی به نظر آن ها ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می تواند سبب بروز این بیماری شود. بیماری سلیاک یک نوع بیماری است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه با ساختن آنتی بادی به سلول های سالم یا بعضی مواد غیر آسیب رسان ، حمله می کند.
علائم سلیاک چیست؟
- از دست دادن اشتها
- کم خونی یا فقر آهن
- کاهش وزن
- دل درد
- نفخ شکم
- احساس سیر بودن و تمایل به غذا نداشتن
- پوکی استخوان(کاهش تراکم استخوانی)
- خستگی
- درد مفاصل
- قاعدگی نامنظم
- آفت های دهانی
- علاوه بر مورد های گفته شده ، بعضی علائم بیشتر در کودکان دیده می شود.
- تحریک پذیری
- اختلال در روند رشد آن ها
- آسیب جدی به دندان ها
- کوتاهی قد
- و تاخیر در بلوغ کودکان
روش تشخیص این بیماری
افراد بسیاری که به این بیماری مبتلا هستند ابتدا خبر ندارند که با تشخیص پزشک با دادن دو نوع آزمایش خون، پزشک متوجه می شود که فرد به بیماری سلیاک مبتلا است. و بیمار مبتلا به سلیاک باید مرتباً به پزشک مراجعه نماید و بیمار تحت نظر پزشک باشد و دستورات لازم را انجام بدهد و رژیم غذا یی که به فرد بیمار ارائه داده شده کاملا بدون گلوتن باشد.
علت های مختلف بیماری سلیاک
شیوه‌های تغذیه نوزاد یا عفونت های دستگاه گوارش و باکتری های روده ، ممکن است در ابتلا به این بیماری موثر باشند. همچنین آلرژی و حساسیت غذایی کودکان و نوزادان از جمله دلایل دیگر، این بیماری میباشد. و گاهی ممکن است فرد بعد از بارداری، زایمان و یا جراحی ، عفونت ویروسی استرس‌های شدید عاطفی ، بیماری سلیاک را فعال کند. زمانی که سیستم ایمنی بدن به گلوتن موجود در غذا واکنش پیش از حد نشان میدهد برآمدگی های کوچک و پرز مانند درون روده به نام ویلی آسیب میبیند .
این برآمدگی ها کار جذب ویتامین ها، مواد معدنی و دیگر مواد مغذی غذاها را به عهده دارند و در صورت آسیب دیدن آنها حتی در خوردن غذای زیاد فرد مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نمیکند، و این موارد باعث این بیماری می شود. چه افرادی بیشتر در معرض این بیماری می‌باشند! افرادی که به سندروم دان مبتلا هستند.افرادی که به دیابت نوع یک مبتلا هستند.افرادی که به بیماری خود ایمنی مبتلا هستند.از این رو پزشکان توصیه می‌کنند ، افرادی که در صورت داشتن هر یک از موارد گفته شده ، مبتلا هستند کودکان خود را مورد بررسی قرار دهند.
تفاوت بین بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن
عدم تحمل گلوتن که به عنوان حساسیت به گلوتن غیر سلیاکی نیز شناخته میشود، علائمی شبیه بیماری سلیاک ایجاد می‌کند چنانچه هر دو اختلال باعث میشوند بدن به گلوتن واکنش منفی نشان بدهد ولی مدت زمان واکنش‌ها و پیام های ناشی از آن متفاوت است. حساسیت به گلوتن و بیماری سلیاک هر دو علائمی شبیه هم ایجاد می‌کند ولی نوع بیماری آن ها با هم فرق می کند و اصلی ترین تفاوت آن هم این است که در سلیاک پرز های روده کوچک آسیب میبینند اما در گلوتن روده آسیبی نمیبیند .
برای درمان سلیاک چه باید کرد؟
به همه ی افرادی که بیماری آن ها تشخیص داده شده است دستور غذایی و یا رژیم غذایی بدون گلوتن داده میشود. معمولاً رژیم فاقد گلوتن ضمن بهبودی علائم ، به روده اجازه میدهد تا ترمیم شود و از هرگونه عارضه طولانی مدت که ممکن است در اثر ابتلا به بیماری سلیاک ایجاد شود جلوگیری کند.در بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری بعد از حذف خوراکی های حاوی گلوتن، علائم در طول مدت چند هفته شروع به رفع شدن می کند ولی امکان دارد تعدادی از افراد همچنان درجات مختلفی از علائم را به صورت مداوم داشته باشند که شایع ترین دلیل عدم بهبودی این بیماری مصرف نا آگاهانه خوراکی های دارای گلوتن باشد. اگر چنانچه به دلیل این بیماری دچار سوء تغذیه شده باشید، امکان دارد پزشک برای شما مکمل های غذایی تجویز کند تا جبران مواد غذایی از دست رفته باشد.ظاهرا برای پیشگیری از این بیماری راه حلی پیدا نشده است اما می‌توان با رعایت رژیم غذایی فاقد گلوتن و مراجعه به پزشک از آن جلوگیری کرد .
سلیاک کلاسیک
افرادی که به این نوع بیماری سلیاک دچار هستند توانایی جذب مواد مغذی را ندارند و دارای علائم زیر هستند :
۱. کاهش وزن
۲. عدم رشد در کودکان
۳. اسهال
سلیاک غیر کلاسیک
در این بیماری فرد دارای نشانه های زیر میباشد :
۱. کم خونی
۲. خستگی و بی حالی
۳. اضطراب
۴. خارش پوست
۵. میگرن
سلیاک بدون واکنش
در این نوع بیماری سلیاک فرد مبتلا به رژیم بدون گلوتن پاسخی نمیدهد. این بیماری به دلیل وجود گلوتن در رژیم غذایی میباشد و باید از خوردن آن پرهیز کنید .
برخی علائم این بیماری شامل موارد زیر است :
۲. عملکرد ضعیف لوزالمعده
۳. باکتری های روده کوچک
نکته ی پایانی
اگه به بیماری سلیاک مبتلا باشید ، مصرف گلوتن باعث میشود واکنش ایمنی در روده کوچک شما رخ دهد و این واکنش در گذر زمان باعث آسیب دیدن روده کوچک و در نتیجه جذب نشدن مواد مغذی میشود. این بیماری ممکن است در اثر مواردی مانند : استرس ، مسائل بهداشتی ( جراحی ، عفونت ) سن و مصرف گلوتن به وجود بیاید.
احتمال وجود این بیماری در افرادی که دارای موارد زیر هستند بیشتر است :
۱. سندرم دان یا سندرم ترنر
۲. تیروئید
۳. دیابت نوع ۱
۴. وجود فرد مبتلا به بیماری سلیاک یا درماتیت هرپتی فرم در خانواده