افتادگی روده رکتال پرولاپس

درمان رکتوم در تهران

بیمارانی که از افتادگی روده رنج می برند علائمی چون بیرون زدگی مقعد، دفع سخت، عدم توانی در زورزدن خونریزی از مقعد، بی اختیاری، یبوست، فشار مقعد، درد لگن و مقعد و فشار را تجربه می کند. بیماران توالت تایم زیاد دارند مثل 10 دقیقه و یا بیشتر ار گزارش می دهند. مدفوع بصورت تکه تکه جاری می شوند که با یبوست اشتباه گرفته می شوند.

در بعضی از مواقع بیماران به کمک دست و انگشت کمک به دفع می کنند و یا برخی آب گرم را بصورت انما وارد مقعد کرده و به تسهیل در دفع کمک می کنند. این بیماران گهگاه احساس می کنند که پرده ای جلوی مدفوع را گرفته است. در بعضی از مواقع بیرون زدگی نیز وجود دارد که با هموروئید یا بواسیر اشتباه گرفته می شود.درد مقعد + خارش مقعد و سوزش مقعد نیز گاهاً وجود دارد.

بررسی بیماری و شرح حال دقیق بیمار در تشخیص افتراقی بین یبوست، دفع تحت، بواسیر بسیار کمک کننده است. انجام عکس مخصوص رادیولوژی بنام dynamic standard defecografy در تشخیص کمک کننده است.

درمان افتادگی روده 

امروزه برای درمان افتادگی راست روده از روش های جدید و مختلفی استفاده می کنند.این در حالی است که بهترین روش و مناسب ترین راهکار برای درمان این بیماری ،جراحی می باشد.در پاسخ به افرادی که بر این باورند افتادگی روده با روش های خانگی درمان می شود،باید گفت معالجه پرولاپس رکتوم به این روش فقط باعث تسکین التهاب و درد خواهد شد و درمان قطعی را نخواهد داشت.پیشنهاد می شود از این هزینه های بیهوده جلوگیری نمائید.

درمان اجابت مزاج

موارد بسیار حیاتی که در اجابت مزاج حتماً و قطعاً باید رعایت شود.

1- مدت زمان (تایم) توالت حداکثر 3 دقیقه باشد. (چه آمد، چه نیامد، چه پاک شود، چه نشود بایستی بلند شوید)

در افتادگی روده مطمئن باشید عدم تخلیه کامل هیچگونه مشکل حادی برای شما ایجاد نخواهد کرد و ذهن خود را از این موضوع بایستی پاک کنید)

2- استفاده از کمک تخلیه اکیداً ممنوع است. (انگشت، آب تنقیه، فشار اطراف و …)

3- یبوست و اسهال ممنوع است.

4- ورزش منظم هفتگی (حداقل سه جلسه در هفته- ورزش هوازی و دسته جمعی بسیار بهتر است مثل والیبال، فوتبال و ….)

5- استرس و اضطراب ممنوع است.

6- صبحانه حجیم (هر نوع مواد غذائی که دوست دارید) بین 6-4 صبح.

7- روزی حداقل 14 لیوان آب و 10 عدد میوه میل شود.

8- تعداد دفعات توالت بایستی کنترل کنید. در صورت تعداد دفعات زیاد بهترین حالت این است که پس از صبحانه، شام حداکثر 3 دقیقه دستشویی بروید که مغز شما عادت به این رژیم کند.

9- روزانه حداقل 45 دقیقه پیاده روی کنید.

برای بیشتر ما دشوار است که درباره مسائل شخصی مربوط به بخش­هایی از بدنمان که در فرهنگ ما خصوصی به نظر می­رسند، سخن بگوئیم. یکی از این موارد، سخن­ گفتن دربارۀ عادات اجابت مزاج و مشکلات مربوط به آن است. این ملاحظات سبب می­شود که گاه به اشتباه بخواهیم خودمان مشکلات­مان را با دانش محدودی که داریم برطرف کنیم و به دنبال حل آن و کمک ­گرفتن از متخصصان امر نرویم، یا به دلیل آن که تصور می­کنیم راه­ حلی برای آن وجود ندارد و یا این که این موارد را موضوعی حساس و بسیار شخصی می­دانیم، دربارۀ آن صحبت نمی­کنیم. توجه داشته باشید که ممکن است هر فردی در طی زندگی خود با چنین مسائلی روبرو شود؛ پس شرمنده نباشید، خجالت نکشید و در این­باره با پزشک جراح کورلورکتال خود مشورت کنید.

با توجه به افزایش شاخص امید زندگی در بیشتر کشورها و در نتیجه تعداد روبه ­رشد افراد در جامعه، رواج سبک زندگی کم­تحرک و مصرف اندک میوه و سبزیجات و فیبر کم در رژیم غذایی و نیز مصرف ناکافی مایعات در طی روز، شیوع دفع سخت در تمامی گروه­های سنی به ویژه سالمندان رو به افزایش است. دفع سخت علاوه بر عوارض زیادی که برای مبتلایان دارد، سبب تحمیل هزینه­ های درمانی به خانواده ­ها، نظام سلامت و بیمه­ ها نیز می­شود.

مشکل دفع سخت مدفوع

هر گونه مشکل در دفع مدفوع، عدم دفع کامل مدفوع و کاهش تعداد دفعات اجابت مزاج، دفع سخت نامیده می­شود. دفعات طبیعی اجابت مزاج می­تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و واز 3 بار در روز تا 3 بار در هفته متغیر باشد.

به طور کلی 16 تا 17 درصد افراد بالغ دچار دفع سخت هستند. شیوع دفع سخت با افزایش سن، به طور فزاینده­ای افزایش می­یابد. این حالت در نزد بانوان دوبرابر آقایان است. با بالارفتن سن، شیوع دفع سخت نیز افزایش می­یابد، به طوری که 16% آقایان و 26% خانم­های بالای 65 سال، دچار دفع سخت هستند. برای سنین بالای 84 سال، این میزان برای آقایان به 26 و در مورد خانم­ها به 34% می­رسد. در مراکز شبانه­ روزی نگهداری سالمندان امکان دارد، این عدد به 80% هم افزایش یابد.

آیا من دچار دفع سخت شده­ ام؟

این پرسشی است که ممکن است برای هر یک از ما پیش بیاید. شما دچار دفع سخت هستید اگر:

1. در هفته گذشته کمتر از 3 بار دفع مدفوع داشته­اید.
2. مدفوع شما حجیم و خشک، سفت و تکه­ تکه باشد.
3. در هنگام اجابت مزاج، نیاز به زورزدن زیاد  داشته باشید.

• اگر از یک فرد دارای دمانس و آزایمر مراقبت می­کنید، ممکن است به راحتی متوجه دفع سخت در او نشوید. بنابراین باید حواس­تان به تغییر رفتار فرد سالمند که ناشی از درد یا ناراحتی است، باشد، زیرا یکی از علل ناراحتی او می­تواند دفع سخت باشد. 

علائم دفع سخت

• احساس انسداد در ناحیه مقعد و افتادگی راست روده (بخش انتهایی رودۀ بزرگ که به مقعد ختم می­شود).
• احساس دفع ناکامل مدفوع
• نیاز به کمک برای اجابت مزاج، مثلاً با دست به شکم فشارآوردن و یا استفاده از انگشت برای بیرون­آوردن مدفوع از داخل مقعد و راست روده

نکته1:

گاهی اوقات درد در ناحیه مقعد و ترس از مدفوع­کردن می­تواند ناشی از بیماری­های ناحیۀ مقعد مثل هموروئید و شقاق مقعد باشد. در این وضعیت با مراجعه به پزشک و درمان آن، مشکل حل می­شود.

نکته2:

در افرادی که فتق ناحیه پایین شکم و کشالۀ ران (فتق اینگوینال) دارند، ممکن است به دلیل ورود بخشی از روده به داخل کیسۀ فتق، نتواند فشار لازم را برای دفع مدفوع ایجاد کنند. این افراد، بهتر است جهت درمان فتق به متخصص جراحی عمومی مراجعه نمایند.

علائم خطر در بیماران دفع سخت:

در صورت بروز یا وجود علائم زیر و همراهی آن­ها با یبوست، باید حتماً با پزشک مشورت شود. از این علائم به عنوان علائم خطر (Red flag) در بیماران دچار دفع سخت مزمن نام برده می­شود:

• خونریزی آشکار از مقعد
• کم ­خونی
• سابقۀ خانوادگی سرطان رودۀ بزرگ
• کاهش وزن بیش از 5 کیلوگرم در 6 ماه گذشته
• وجود خون مخفی در آزمایش مدفوع عدم بهبود دفع سخت با وجود درمان­های انجام­ شده
• شروع ناگهانی و حاد دفع سخت

علل دفع سخت

دفع سخت به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می­کنند. دفع سخت ناشی از عملکرد بد سیستم گوارشی (فانکشنال) دفع سخت ناشی از بیماری­های مزمن، عوارض دارویی و علل روانشناختی، گفته می­شود. به طور کلی علل دفع سخت عبارتند از:

• عدم مصرف غذاهای حاوی فیبر به اندازۀ کافی؛ مثل میوه، سبزی، غلات کامل
• عدم مصرف مایعات به اندازۀ کافی
• عدم تحرک کافی، و مدت زمان زیادی در روز را در حالت نشسته یا خوابیده به سر بردن
• ورزش­نکردن و نداشتن فعالیت فیزیکی
• عدم توجه به احساس دفع و رفتن به توالت برای دفع مدفوع و به تأخیرانداختن آن
• تغییر رژیم غذایی
• عوارض جانبی برخی داروها
• استرس، اضطراب و افسردگی

در جدول شمارۀ 1، نام بیماری­هایی که می­توانند دفع سخت همراه باشند، آمده است.

جدول1- بیماری­هایی که ممکن است با یبوست همراه شوند.

دفع سخت ممکن است از عوارض مصرف داروها باشد. در جدول شمارۀ 2 اسامی مهم­ترین و شایع­ترین داروهایی که می­توانند منجر به یبوست شوند، آورده شده است.

جدول 2- داروهایی که باعث دفع سخت می­شوند

نکتۀ بسیار مهم:

در صورت بروز دفع سخت همراه با مصرف این داروها، به هیچ وجه خودسرانه دارو را قطع نکرده و حتماً با پزشک خود در این زمینه مشورت نمایید.

افراد بیمار دچار دفع سخت باید توسط پزشک ویزیت شوند. در ضمن ویزیت، پزشک علاوه بر گرفتن شرح حال و معاینه، داروهای بیمار را نیز بررسی می­کند، تا در صورت نیاز داروهای مصرفی او را تغییر دهد. ممکن است برای بررسی از نظر کم­کاری تیروئید و یا سایر موارد نیاز به انجام بررسی­ ها یا آزمایش­هایی باشد.

عوارض دفع سخت

عوارض دفع سخت در افراد می­تواند بسیار قابل توجه و مشکل­ات آفرین باشد. در برخی از سالمندان، فشار زیاد در هنگام اجابت مزاج می­تواند باعث سنکوپ و نیز ایسکمی قلبی و مغزی شود. عوارض کمتر حاد آن شامل سفتی و گیرکردن مدفوع در انتهای روده (Fecal Impaction) همراه با بی­اشتهایی، درد و تهوع است. در برخی موارد، خونریزی در ناحیۀ راست روده و بخش بالاتر آن در رودۀ بزرگ (ناحیۀ سیگموئید)، در اثر فشردگی و فشار بیش از حد مدفوع به جدارۀ روده، اتفاق می­افتد. به طور کلی، دفع سخت کیفیت زندگی فرد مبتلا را کاهش می­دهد.

چگونه می­توانیم از دفع سخت پیشگیری کنیم؟

تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی:

مصرف مایعات: مصرف حداقل روزی 14 لیوان از مایعات گوناگون به ویژه آب آشامیدنی برای افراد ضروری است. بیشتر آب بدن خود را از طریق خوردن آب، تأمین کنید. از سایر مایعات مثل شیر، آب­میوه، قهوه، چای، سوپ و آبگوشت البته به اندازه و بر اساس بیماری­هایی که دارید نیز می­توانید استفاده نمایید. اگر علاقه به نوشیدن چای دارید بهتر است از چای کم­رنگ استفاده کنید. آب­میوه­ها حاوی فیبر بسیار اندکی در مقایسه با میوۀ کامل هستند، لذا مصرف آب­میوۀ خالص را به 125 میلی­لیتر (نصف لیوان) در روز کاهش دهید. با توجه به این که برخی مایعات مثل چای و قهوه، اثر ادرارآوری (دیورتیک) داشته و باعث افزایش ادرار می­شوند، ممکن است موجب کاهش آب بدن وافتادگی روده شده و مصرف بیش از حد آن­ها به ویژه چای و قهوۀ غلیظ، سبب تشدید دفع سخت گردد. همچنین مصرف نوشیدنی­های حاوی قند بالا (انواع شربت­های خانگی و صنعتی و آب­میوه­های صنعتی) علاوه بر آن که در بیماران دیابتی می­تواند منجر به افزایش قند خون و پرادراری و تکرر ادرار و کاهش آب بدن شود، ممکن است منجر به تشدید دفع سخت نیز گردد. در جدول شمارۀ 3، میزان مایعات مورد نیاز روزانۀ افراد به تفکیک سن و جنس آمده است.

عدم مصرف نوشیدنی­های الکلی

مصرف مواد غذایی حاوی فیبر: مصرف موادی مانند میوه، سبزیجات، غلات و حبوبات. میزان فیبر لازم برای افراد بالای 50 سال، روزانه بین 20 تا 30 گرم است. فیبر در واقع بخشی از مواد غذایی گیاهی است که بدن ما نمی­تواند آن را به طور کامل هضم کند؛ لذا در روده باقی مانده و منجر به افزایش حجم مدفوع، زیادشدن حرکات افتادگی روده­ ها ، نرم­ شدن مدفوع و سهولت دفع آن می­گردد. همراه با مصرف فیبر، میزان مایعات دریافتی را نیز افزایش دهید. این کار، تأثیر فیبر را بیشتر می­کند.

توصیه­ های کاربردی برای افزایش مصرف روزانۀ فیبر:

• غذاهای فیبردار را در وعده­های اصلی غذایی و میان­وعده­های خود بگنجانید.
• روزانه 10 واحد سبزیجات و میوه مصرف کنید. هر واحد میوه و سبزی عبارت است از نصف لیوان (125 میلی­لیتر) از این مواد غذایی، هر یک از موارد زیر، بیانگر یک واحد از میوه و سبزیجات هستند:
• سبزیجات تازه، منجمد، کنسروی، یا پخته­شده (نصف لیوان)
• یک میوۀ متوسط، نصف لیوان میوۀ خردشده، یا یک چهارم لیوان میوۀ خشک­شده
• غلات و حبوبات: البته به شرطی که به طور کامل مصرف شده و پوستۀ روی آن­ها کنده نشود. نان سبوس­دار، برنج قهوه­ای، لوبیا، عدس، نخود، لپه، مصرف روزانه سه چهارم لیوان لوبیا، عدس یا نخود.
• دانه­ ها: بادام، بادام­زمینی، گردو، تخم کتان، تخم شربتی، مغز آفتاب­گردان؛ مصرف روزانه یک چهارم لیوان از دانه­های فوق.
• استفاده از سبوس گندم: پودر سبوس گندم که به آن بِرَن (bran) می­گویند، با مارک­های مختلف در داروخانه­ها موجود است. اضافه­کردن یک تا 2 قاشق غذاخوری (15 تا 30 گرم) سبوس به سایر مواد غذایی (سالاد، ماست، شیر، آب­میوه و …) و مصرف آن می­تواند در پیشگیری از دفع سخت بسیار مؤثر باشد.

 بهبود وضعیت توالت­ رفتن:

• به طور منظم و ترجیحاً پس از صرف غذا، برای اجابت مزاج به توالت بروید. زیرا بعد از غذاخوردن و با ورود غذا به معده، به طور طبیعی رفلکسی به نام رفلکس معدی- روده­ای (Gastro-Colic reflex) به وجود می­آید، که منجر به افزایش حرکات روده و تسهیل حرکت مدفوع به سمت مقعد شده و به دفع آسان­تر کمک می­کند.
• در صورت احساس دفع، اجابت مزاج را به تأخیر نیندازید.
• برای اجابت مزاج، وقت کافی بگذارید و فقط 3 دقیقه در این مورد عجله نکنید؛ زیرا ممکن است کمی طول بکشد تا حرکات روده برای دفع مدفوع، آغاز شود.
• توصیه می­شود برای دفع آسان­تر مدفوع، در هنگام اجابت مزاج، زانوها بالاتر از لگن قرار گیرند. در توالت­های سنتی و به قول معروف، ایرانی، این شرایط به طور طبیعی ایجاد می­شود، اما در افرادی که از توالت­های فرنگی استفاده می­کنند و ممکن است تعداد کثیری از سالمندان عزیز نیز به دلیل ابتلا به آرتروز و ضعف بدنی و راحتی، از آن استفاده نمایند، می­توانند هنگام نشستن روی توالت فرنگی، زیر پاهای خود چهارپایه­ای کوچک بگذارند (ارتفاع حدود 10 تا 15 سانتی­متر) تا زانوهای­شان بالاتر از سطح لگن قرار گیرد.
• فعالیت بدنی خود را افزایش دهید. پیاده­روی یا دویدن روزانه به تنظیم اجابت مزاج کمک می­کند. فعالیت روزانه مانند پیاده­روی 45 دقیقه در روز برای 5 تا 7 روز در هفته توصیه می­شود. می­تواند از روزی 45 دقیقه شروع کنید و کم­کم زمان آن را افزایش دهید.
• زمان نگاه­کردن تلویزیون و نشستن پشت رایانه را کاهش دهید.

درمان دفع سخت

تغییر سبک زندگی: افزایش فعالیت بدنی و مصرف مایعات. اکثر افراد، با تغییر و اصلاح سبک زندگی بهبود می­ یابند.

استفاده از مواد حجم ­دهنده مدفوع: مواد دارای فیبر که اثر ملین دارند، مانند پسیلیوم، برن (bran) و ….

بهتر است مصرف پسیلیوم حداقل دو ساعت با مصرف سایر داروها فاصله داشته باشد.

مصرف ملین­ها به طور طولانی (بیش از 1 ماه و نهایتاً 3 ماه) توصیه نمی­شود، زیرا باعث می­شود عضلات روده کارکرد طبیعی خود را از دست بدهند.

در صورت بروز هر گونه مشکل می توانید و علائم مربوط به افتادگی روده می توانید به متخصص جراحی دستگاه گوارش دکتر علیرضا ایزدی مراجعه کنید.