کیست مویی، که به عنوان کیست پیلونیدال نیز شناخته می شود، یک توده کوچک و پر از مو است که معمولاً در ناحیه پایین کمر، نزدیک دنبالچه ایجاد می شود. این کیست ها معمولاً بدون درد هستند، اما می توانند عفونی شده و دردناک شوند. کیست مویی دقیقاً مشخص نیست که چرا ایجاد می شود، اما تصور می شود که ترکیبی از عوامل در آن نقش داشته باشند. اگر در معرض خطر این بیماری نشیمنگاهی هستید، خواندن این مطالب به شما کمک می کند تا بتوانید از ابتلا به آن پیشگیری کنید.
کیست مویی چیست؟
این عارضه در نام‌های دیگری چون سینوس مویی یا کیست پیلونیدال و سینوس پیلونیدال هم شهرت دارد و یکی از بیماری‌های رایج پوستی در ناحیه مقعد است. در واقع کیست مویی پوستی (Hairy skin cysts)، حفره‌ای عمیق در پوست بوده که حاوی مو است، به همین جهت به آن موی برگشتی نیز اطلاق می‌شود. چنانچه مجرای حفره‌ها مسدود گردد، داخل آن‌ها ترشحاتی چرکی جمع خواهد شد. همین امر موجب ایجاد کیست یا آبسه در آن ناحیه می‌شود. به‌طور کلی در کسیت مواد زائد، مو و آلودگی جمع شده و در اغلب مواقع بوی نامطبوع از خودشان ایجاد می‌نمایند. هم‌چنین در اکثر افراد این کیست در بخش انتهایی کمر و ستون فقرات ایجاد می‌شود، که درست بین دو طرف باسن جای می‌گیرد. همین امر عامل ایجاد برآمدگی، درد و ترشحات بدبو از این ناحیه در بدن خواهد شد.
دلایل ایجاد این کیست پیلونیدال
به‌طور کلی علت دقیق بروز کیست پیلونیدال متاسفانه هنوز مشخص نشده است. در مقطعی تصور عمومی بر این بود که کیست پیلونیدال عاملی مادرزادی دارد و به دلیل قرارگیری سلول‌های جنینی در جای اشتباه یا به خاطر تکرار تروما و ضربه ایجاد می‌گردند. ولی شواهد امر نشان می‌دهد که اکثر کیست‌های مویی ناشی از نفوذ موی سست به میان پوست است. در واقع اصطکاک و فشار موجب برگشت مو به میان بدن می‌شود و عوامل اصلی جهت شروع التهاب به‌شمار می‌رود.
درواقع بدن مو را به‌عنوان جسم خارجی شناسایی می‌نماید و در برابرش کیست درست می‌کند. اشخاصی که لباس تنگ می‌پوشند، دوچرخه سواران و افرادی که در دراز مدت می‌نشینند مثل رانندگان کامیون، کسانی که اضافه وزن دارند و کم‌تحرک هستند یا موی بدن زیادی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به کیست مویی قرار دارند. البته در موارد نادر هم کیست‌های پیلونیدال در قسمت‌هایی به غیر از نزدیک دنبالچه پدیدار می‌شوند.
علائم کیست مویی
به‌طور کلی کیست‌های پیلونیدال در اندازه‌های مختلفی هستند و از کیستی کوچک تا یک کیست بسیار بزرگ را شامل می‌گردند. چنانچه کیست مویی به‌صورت عفونی نباشد از هیچ علامتی برخوردار نیست، ولی در صورت ایجاد عفونت با علائم زیر همراه می‌شود:
- کمر درد شدید
- ایجاد درد، قرمزی و تورم در انتهای ستون فقرات در قسمت دنبالچه
- بروز حساسیت به لمس
- خروج چرک و خون از سوراخی باز روی پوست
- تخلیه خون و چرک
- بوی بد در زمان تخلیه چرک
- تب بر ثر عفونت
چنانچه متوجه هر یک از علائم و نشانه‌‌های کیست پیلونیدال شدید، باید به دکتر مراجعه نمایید تا ضایعه ایجاد شده، مورد بررسی و تشخیص قرار گیرد.
علائم کیست پیلونیدال در بانوان
باید به این نکته توجه داشت که هر فردی می‌تواند به این عارضه مبتلا شود. در این بین بانوان نیز شاید به کیست پیلونیدال مبتلا شوند که در این صورت باید جهت درمان آن به دکتر مراجعه نمایند. به‌طور کلی علائم رایج که کیست مویی در خانم‌ها ایجاد می‌شود، درست همانند علائمی هستند که در مطالب بالا به آن‌ها اشاره شد.
علائم سرطان کیست مویی
در برخی مواقع شاید که این کیست خفیف باشد و یا به کیست مویی سرطانی مبدل شود. با توجه به اینکه هر دو مورد را می‌توان از یکدیگر تشخیص داد، جای هیچ نگرانی نیست. درواقع باید بررسی لازم زیر نظر یک پزشک متخصص صورت پذیرد. شاید یک کیست مویی در ابتدا علائمی مانند موارد مذکور که در مطالب بالا از خود بروز دهد که در واقع از نوع خفیف به شمار می‌رود. در کل یک کیست معمولی از روش درمان خانگی امکان‌پذیر است و خیلی زود بهبود می‌یابد. ولی اگر کیست مویی پس از درمان عود نماید، کمی خطرناک بود و لازم است تا هرچه سریع‌تر بررسی‌های بیشتری روی آن صورت پذیرد. برخی از علائم رایج در سرطان کیست پیلونیدال عبارتند از:
- در هنگام نشستن، درد بیشتر شود.
- رویت آبسه که از آن چرک و خون خارج گردد.
- خستگی زیاد همراه با تهوع، استفراغ و تب مداوم
عوارض عمل نکردن کیست مویی
کیست های پیلونیدال می‌تواند عامل درد شود و نیاز به درمان را نیاز داشته باشد. کیست پیلونیدال در صورت عدم درمان به مشکلی حاد مبدل می‌شود. کیست‌های پیلونیدال مزمن چنانچه در معرض عدم درمان قرار نگیرند منجر به آبسه و حفره‌های سینوسی می‌شوند. درواقع این آبسه‌ها بر اثر فشار می‌ترکند. متاسفانه اکثر سینوس‌های پیلونیدال عفونی می‌شود که حاوی چرک و موهای زائد هستند. این چربی‌ها و باکتری‌های روی پوست هم چنانچه به داخل حفره نفوذ نمایند، در پی آن عفونت در سینوس پیلونیدال ایجاد خواهد شد.
چه زمانی باید برای کیست مویی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
- درد، قرمزی یا تورم در ناحیه پایین کمر، نزدیک باسن. این شایع ترین علامت کیست مویی است.
- ترشح چرک یا خون از سوراخی در پوست در ناحیه آسیب دیده.
- داشتن بیش از یک سوراخ یا مجرای پوستی در ناحیه آسیب دیده.
- درد هنگام نشستن یا ایستادن.
- تب.
- افزایش قرمزی یا تورم در اطراف کیست.
آیا کیست پیلونیدال ارثی است؟
در مواردی ممکن است کیست مویی به صورت ارثی در فرد نمود پیدا کند. سابقه خانوادگی شما و ویژگی هایی که از والدین خود به ارث برده اید می تواند در این امر هم تاثیر گذار باشد. مثلا داشتن موهای ضخیم که یکی از عوامل تحریک کننده ایجاد کیست مویی است، ممکن است از والدین به شما منتقل شده باشد.
آیا این بیماری واگیردار است؟
بیماری کیست مویی واگیردار نبوده و از طریق برخورد پوستی یا لمس از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود.
چه کسانی به میزان بیشتری در معرض خطر بیماری سینوس مویی هستند؟
احتمال وقوع بیماری برای هر شخصی وجود دارد اما گروهی از افراد به میزان بیشتری در معرض خطر آن قرار دارند :
- آقایان؛ به طور کلی این بیماری در میان آقایان نسبت به بانوان شایع تر است.
- افرادی که بین دوره بلوغ تا 40 سالگی قرار دارند (میانگین سنی 20 تا 35 سال)
- افراد شاغلی که در طول روز برای مدت زیادی در حالت نشسته هستند
- کسانی که به اضافه وزن زیاد و مفرط مبتلا هستند
- کسانی که موهای بدنشان زبر و ضخیم است
- افرادی که همیشه لباس های تنگ و چسبان می پوشند.
ابتلا به کیست مویی در دوران بارداری
با توجه به شرایط بدنی مادران در دوران حاملگی ، این احتمال وجود دارد که به این بیماری مبتلا شوند. اگر در ناحیه نشیمنگاهی خود احساس درد غیرعادی داشتید که به حاملگی شما مربوط نمی شود، می تواند نشان دهنده وجود کیست مویی باشد. در این شرایط حتما به متخصص مراجعه کنید.
نحوه تشخیص کیست مویی
برای شناسایی بیماری، متخصص در ابتدا یک معاینه بالینی کامل به انجام می رساند. طی این معاینه ایشان اول ناحیه چین خورده باسن را به منظور مشاهده نشانه های بیماری را بررسی می کند. اگر به این بیماری مبتلا باشید، قاعدتا باید با چشم غیر مسلح و گاهی با لمس هم کیست دیده شود. در صورت مشاهده زائده کیست مانند، متخصص برای تشخیص سوالاتی در مورد تغییر شکل کیست، ترشح و هرگونه علائمی که تجربه کردید می پرسد.
در موارد نادر برای شناسایی بیماری کیست مویی ممکن است انجام CTاسکن و MRI نیاز باشد. این موارد در صورتی است که کیست زیر پوست تشکیل شده باشد.
برای پیشگیری از ابتلا به کیست مویی باید چه کار کرد؟
با انجام یکسری اقدامات می توانید خود را از ابتلا به بیماری نشیمنگاهی کیست مویی در امان نگه دارید. در ادامه به مهمترین راه های پیشگیری از تشکیل سینوس پیلونیدال اشاره شده است.
راه های پیشگیری از کیست مویی:
- حفظ بهداشت: ناحیه باسن و مقعد را تمیز و خشک نگه دارید. شستشوی روزانه این ناحیه با آب و صابون می تواند به جلوگیری از تجمع مو و آلودگی که می تواند منجر به کیست پیلونیدال شود، کمک کند.
- اصلاح موهای زائد: موهای زائد ناحیه باسن و مقعد را به طور منظم اصلاح کنید. اصلاح موها به خصوص در افرادی که موهای ضخیم و پر پشتی دارند، می تواند خطر ابتلا به کیست مویی را کاهش دهد.
- کاهش وزن: اگر اضافه وزن دارید، وزن خود را کم کنید. اضافه وزن می تواند فشار بیشتری بر ناحیه نشیمنگاهی وارد کند و خطر ابتلا به کیست مویی را افزایش دهد.
- استفاده از لباس های زیر نخی: لباس های زیر نخی بپوشید تا رطوبت را جذب کند. لباس های زیر نخی به حفظ خشکی ناحیه مقعد کمک می کند و خطر ابتلا به کیست پیلونیدال را کاهش می دهد.
- اجتناب از نشستن طولانی مدت: از نشستن طولانی مدت خودداری کنید. نشستن طولانی مدت می تواند فشار بیشتری بر ناحیه نشیمنگاهی وارد کند و خطر ابتلا به کیست مویی را افزایش دهد.
- مصرف فیبر کافی: فیبر به دفع منظم مدفوع و جلوگیری از یبوست کمک می کند. یبوست می تواند فشار بیشتری بر این ناحیه وارد سازد و ریسک ابتلا به بیماری مذکور را بالا ببرد
- مصرف مایعات کافی: نوشیدن آب کافی به دفع سموم از بدن و حفظ سلامت پوست کمک می کند.
- ورزش منظم: ورزش منظم به گردش خون در بدن و حفظ سلامت پوست کمک می کند. به عبارتی تحرک و فعالیت خطر بوجود آمدن بیماری کیست مویی را کمتر می کند.