زخمهای معده از دسته زخم‌هایی باز هستند که در سطح داخل معده یا بخش ابتدایی روده باریک ایجاد میشوند. به‌طورکلی، زخم گوارشی به دو نوع زخم معده و زخم دوازدهه تقسیم می‌شود.متداول‌ترین علائم در هر دو نوع، درد معده یا همان بالای شکم است. ار رایج‌ترین علتهای ایجاد زخم گوارشی می توان به دومود اشاره کرد، که عبارتند از:
- عفونت با هلیکوباکتر پیلوری
- مصرف درازمدت داروهای ضدالتهاب غیرکورتونی مثل آسپیرین
لازم به ذکر است که استرس و غذاهای پر ادویه به‌هیچ‌وجه باعث ایجاد زخم گوارشی نمی‌شوند، امّا علائم آن را تشدید می‌نماید. به‌طورکلی در عموم جامعه، به‌ازای استفاده از عبارت زخم گوارشی، زخم معده اطلاق می‌شود. ما در مقاله تشخیص و درمان زخم معده ؛علائم ،عوارض و پیشگیری قصد داریم تا به این مباحث بپردازیم. پس برای آشنایی با نحوه درمان زخم معده تا انتهای این مقاله از وب‌سایت دکتر علیرضا ایزدی با ما همراه باشید.
زخم معده چیست؟
زخم معده درواقع یکی از بیماری‌های رایج معده است که با زخم‌هایی در پوشش و سطح معده ایجاد می‌شود. البته این زخم‌ها فقط به معده ختم نمی‌شوند و شاید به جایی فراتر از معده یعنی همان افتادگی راست روده نیز منتقل شوند که به آن زخم اثنی عشر اطلاق می‌شود. باتوجه به آنکه این دو زخم در یک دسته جای می‌گیرند، بنابراین می‌توانند از اطلاعات کاربردی مشابه و درمان‌های هماهنگ برخوردار باشند.
علت زخم معده چیست؟
هلیکوباکتر پیلوری (Helicobacter pylori) درواقع نوعی باکتری متحرک و مارپیچ است که امروزه مهم‌ترین علت ایجاد زخم معده محسوب می‌شود. این باکتری بیشتر در دوران کودکی به‌واسطه آب و غذا وارد بدن می‌شود و می‌تواند سال‌یان دراز در دستگاه گوارش بماند. شان ذکر است که چیزی در حدود دو سوم جمعیت جهان این باکتری را در بدن خود دارند بدون این که دچار عارضه زخم معده شده باشند. در برخی موارد هلیکوباکتر پیلوری به لایه پوششی دستگاه گوارش آسیب وارد می‌کند، سپس بخش‌های آسیب‌دیده در معرض اسید معده قرار گرفته و به زخم مبدل میشوند. چنانچه این زخم‌ها دیر درمان بشوند، عوارضی مانند خونریزی، عفونت و التهاب در پی خواهند داشت.
علائم زخم معده چیست؟
زخم معده همواره دردهای شدیدی با خود به همراه دارد. البته این دردها موقتی هستند و هنگامی که معده خالی باشد شدیدتر میشوند. در نتیجه در میان وعده‌های غذایی یا در طول شب بیمار درد بیشتری را حس خواهد کرد. شاین ذکر است که این دردها می‌توانند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشند.
علاوه بر موارد مذکور زخم معد از علائم دیگری نیز برخوردار است. از نشانه‌های بارز زخم‌معده می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- نفخ
- حالت تهوع
- استفراغ
- کاهش وزن بی‌دلیل
- مدفوع رنگ تیره و سیاه
- سرگیجه
- سختی تنفس
- احساس خستگی بدون‌دلیل
- رنگ‌پریدگی پوست
- استفراغی که از ذرات خونی برخوردار است.
- دل‌دردهای شدید
زمانی که زخم معده شدید شود می‌تواند موجب خونریزی معده و روده شود. در چنین شرایطی مانند بیماری شقاق مقعدی حتماً باید خیلی سریع به پزشک مراجعه نماییم.
نحوه تشخیص زخم معده
هنگامی که معده درد داشته باشیم، پزشک در حین معاینه علائم زخم معده را مورد بررسی قرار می‌دهد و در مورد سوابق پزشکی و داروهای مصرفی پرس‌و‌جو می‌نماید.
در صورت برخورداری از نشانه‌های زخم معده حتماً باید آزمایش‌هایی انجام دهیم تا پزشک‌مان در مورد وجود هلیکوباکتر پیلوری اطمینان حاصل نماید. چنانچه آزمایشات حضور این باکتری را در معده تأیید نمایند، پزشک درباره نوع داروی مصرفی و درمان زخم معده تصمیم‌گیری لازم را اتخاذ می‌نماید. همچنین این امکان وجود دارد که پزشک معالج از اندوسکوپی جهت تشخیص استفاده نماید.
روش درمان زخم معده
پیش از پرداختن به این بحث، توجه داشته باشید که چنانچه زخم معده مانند سرطان روده درست و به موقع تشخیص و درمان نشود، شاید به سرطان معده منجر گردد. به موجب این امر دلیل با دیدن نشانه‌ها باید خیلی زود به پزشک مراجعه نماییم تا داروی مناسب را جهت درمان زخم معده تجویز نماید. همچنین بهتر است در طول درمانِ زخم معده از غذاهایی که باعث افزایش اسید معده میشوند مثل ترشیجات حاوی سرکه پرهیز نماییم و خودسرانه هرگز از داروهای ضد‌التهابی استفاده نکنیم. زیرا بعضی از همین داروهای ضد‌التهابی می‌توانند به مخاط معده ما آسیبی جدی بزنند.
از دیگر راه‌های درمان زخم معده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان زخم معده
- درمان زخم معده با مهارکننده اسید معده (PPI)
- آنتاگونیست‌های گیرنده برای درمان زخم معده
- درمان زخم معده با آنتی اسیدها
- درمان زخم معده با مهارکننده زخم
لازم به ذکر است که تمامی موارد مذکور حتماً باید زیر نظر پزشک مربوطه صورت پذیرد و درمان خودسرانه موجب اتفاقاتی جبران ناپذیر خواهد شد، پس همواره سلامتی خود را جدی بگیرید.
نحوه پیشگیری از زخم معده
همان‌طور که بارها این نکته را شنیده‌اید پیشگیری بهتر از درمان است. پس ما می‌توانیم با رعایت پاره‌ای نکات به بیماری دردناک زخم معده هرگز دچار نشویم. مهم‌ترین عواملی که در پیشگیری زخم معده نقش بسزایی دارند عبارتند از:
- عدم مصرف سیگار
- از خوردن نوشابه خودداری نماییم.
- عدم استفاده از قهوه و شکلات
- از مصرف آسپرین و مسکن مثل بروفن حدالامکان خودداری نماییم.
- هرگز از رژیم‌های غذایی سخت استفاده نکنیم، مخصوصاً آن دسته از رژیم‌هایی که مجبوریم تایمی طولانی مواد خوراکی مصرف نکنیم. درواقع خالی ماندن معده از عوملی جدی در ایجاد زخم معده است.
- خوردن مواد خوراکی یا ادویه‌جاتی که موجب تحریک معده می‌شود خودداری کنیم، این بارزترین آن‌ها می‌توان به فلفل قرمز اشاره کرد.
- به افرادی که به بیماری زخم معده مبتلا هستند توصیه می‌شود که از خالی ماندن معده خودداری نمایند و پیش از خواب حتماً از وعده غذایی استفاده نمایند.
- مصرف مکرر شیر موجب تحریک ترشح اسیدی خواهد شد و به‌همین جهت توصیه می‌شود به‌خاطر کلسیم و پروتئین موجود در شیر به مقدار مناسب مصرف همواره رعایت شود.
در ادامه مقاله به مفیدترین مواد غذایی را که در پیشگیری از ابتلا به زخم معده موثر هستند، را شرح می‌دهیم، که عبارتند از:
- روغن زیتون
- عسل
- سیب
- توت فرنگی
- زغال اخته
- تمشک
- سبزیجات برگی اعم از اسفناج
- تربچه
- کلم بروکلی
- کلم
- گل کلم
- ماهی
- مرغ
- تخم مرغ
بهترین دمنوش برای زخم معده چیست؟
می دانیم که زخم معده یک بیماری مسری است که علائم بسیار دردناکی به دنبال دارد. اما استفاده از برخی نوشیدنی ها و به خصوص دمنوش ها برای کاهش علائم ناشی از آن موثر بوده و می توانند درد یا سوزش آن را کاهش دهند. برخی از این دمنوش ها عبارت اند از:
دمنوش نعنای کوهی
دمنوش زرشک
دمنوش گل داوودی
دمنوش مریم گلی
دمنوش اسطوخودوس
دمنوش آویشن
غذاهای مضر برای زخم معده
معمولا در زمان ابتلا به زخم معده بیمار می بایست پرهیز های غذایی قابل توجهی داشته تا علائم ناشی از بیماری کاهش یابد. برخی از غذاهایی که موجب تشدید علائم زخم معده می شوند عبارت اند از:
- انواع نوشیدنی های الکلی که می توانند سبب تحریک التهاب و مخاط معده شوند ؛ همچنین این ماده یکی از اصلی ترین علتهای ابتلا به زخم معده به شمار می رود.
- انواع خوراکی ها و غذاهای سرخ شده روغنی که معده را تحریک می کند. (مرغ سوخاری ، بادمجان سرخ شده ، چیپس ها ،سیب زمینی سرخ شده و غیره )
- دخانیات: استعمال دخانیات از جمله سیگار و قلیان می تواند موجب درد و تشدید علائم ناشی از آن شود.
- انواع خوراکی های اسیدی از جمله میوه ها یا مرکبات ترش ، گوجه فرنگی ، انواع نوشیدنی های گازدار ، گوجه
- انواع غذاهای فرآوری شده و کنسروی
درمان حتمی زخم معده
فرد دارای بیماری زخم معده می بایست مداوم از راه های مراقبتی و نکات تغذیه ای پیروی کرده تا علائم دچار تشدید نشود. همچنین در برخی موارد بسیار حاد که روشهای غیر تهاجمی نظیر دارو درمانی یا رعایت نکات مراقبتی اثربخش نباشد ، انجام جراحی توصیه شده که شامل برداشتن کامل ناحیه زخم معده می باشد. البته که برای انجام این عمل می بایست به طور دقیق با پزشک خود مشورت کرده تا بهترین تکنیک را برای درمان زخم معده انتخاب کند.
نتیجه‌گیری
ما در این مقاله ماهیت بیماری زخم معده را خدمت شما مخاطبین محترم تشریح کردیم و در ادامه علائم این بیماری را با هم مورد بررسی قرار دادیم. سپس به نحوه تشخیص و روش درمان زخم معده پرداختیم.امید است مقاله تشخیص و درمان زخم معده ؛علائم ،عوارض و پیشگیری مورد توجه شما مخاطبین محترم قرار گرفته باشد.
