شقاق مقعدی یا فیشر (Anal Fissure) به پارگی پوست ناحیه اطراف مقعد اطلاق می‌گردد که عموماً مشکل حاد برای شخص ایجاد نمی‌نماید. امّا شاید این سوال ذهن شما را مشغول کند که آیا شقاق مقعدی خطرناک است؟ علائم شقاق مقعدی چیست؟ در واقع فیشر یکی از بیماری‌های دردناک نشیمنگاهی محسوب می‌شود. این عارضه با زخم و خونریزی از ناحیه مخرج شروع می‌شود. در حقیقت ناحیه مقعد حاوی حاوی گیرنده‌های عصبی درد زیادی است که به همین خاطر فرد مبتلا به شقاق در هر اجابت مزاج، باید درد و خونریزی دردناکی را تحمل نماید.برای اینکه در رابطه با این بیماری نشیمنگاهی اطلاعات کامل تری بدست آورید، ادامه مطلب را مطالعه کنید.
شقاق مقعدی چیست؟
شقاق مقعدی، که به عنوان فیشر مقعدی نیز شناخته می شود، یک پارگی یا زخم در پوست نازک اطراف مقعد است. این عارضه می تواند در اثر عبور مدفوع سفت یا بزرگ، زایمان یا رابطه جنسی مقعدی ایجاد شود. علائم شقاق مقعدی شامل درد شدید هنگام دفع مدفوع، خونریزی روشن روی مدفوع یا دستمال توالت و خارش یا سوزش در ناحیه مقعد است. در هر سنی ابتلا ب این بیماری ممکن است اما گفته می شود در افراد جوان به دفعات بیشتری دیده شده است.
لازم به ذکر است که بی‌توجهی نسبت به درمان فیشر مقعدی باعث افزایش درد در این ناحیه و هم‌چنین وخیم‌تر شدن زخم‌های مقعد می‌شود. پس مطلوب است که با مشاهده علائم فیشر مقعدی سریعاً درمان را شروع نماییم و عوامل ایجاد چنین عارضه‌ای را مورد بررسی قرار دهیم.
آیا شقاق مقعدی خطرناک است؟
بیماری فیشر به طور کلی خطرناک نیست و در اکثر موارد با درمان های ساده مانند جلوگیری از یبوست، حمام سیتز و رژیم غذایی پر فیبر بهبود می یابد. با این حال، در موارد نادری، شقاق مقعدی می تواند عوارضی داشته باشد، از جمله:
- عفونت: این امکان وجود دارد که فیشر عفونی شود و به درد، تورم، چرک و تب منجر شود.
- تنگ شدن مقعد: در برخی موارد، شقاق مقعدی می تواند موجب تنگ شدن مقعد (تنگی مقعد) شود، که می تواند دفع مدفوع را دشوار کند.
- عود: بیماری فیشر قابل بازگشت است؛ به خصوص اگر درمان نشود یا به طور کامل بهبود نیابد.
معرفی انواع فیشر
به‌طور کلی انواع شقاق مقعدی عبارتند از:
- فیشر مقعدی حاد
- فیشر مقعدی مزمن
- شقاق حاد:
- این نوع شقاق کمتر از 6 هفته طول می‌کشد.
- معمولاً با درد شدید، خونریزی و اسپاسم عضله اسفنکتر مقعد همراه است.
- با درمان‌های ساده مانند پیشگیری از یبوست، حمام سیتز و رژیم غذایی پر فیبر بهبود می‌یابد.
- شقاق مزمن:
- این نوع شقاق بیش از 6 هفته طول می‌کشد.
- ممکن است با درد کمتر، خونریزی و زخم عمیق‌تر همراه باشد.
- ممکن است به درمان‌های تهاجمی‌تر مانند جراحی یا لیزردرمانی نیاز داشته باشد.
علائم شقاق مقعدی
نشانه‌های شقاق مقعدی به‌طور معمول با توجه به شدت عارضه باهم متفاوت هستند. عموم اشخاصی که به فیشر مقعدی مبتلا می‌گردند، در هنگام اجابت مزاج درد و خونریزی را تجربه می‌نمایند. به طور کلی نشانه های این بیماری را می توان به شرح زیر دانست :
- درد در هنگام دفع مدفوع
- رویت خون روشن در سطح بیرونی مدفوع
- مشاهده کردن خون بر روی دستمال توالت
- ایجاد ترک و پارگی قابل رویت در ناحیه مقعد
- سوزش و خارش مکرر در ناحیه مقعد
- ایجاد ناراحتی در هنگام دفع ادرار
- به وجود آمدن عارضه تکرر ادرار
- ایجاد ترشحاتی بدبو
- به وجود آمدن توده یا گوشت اضافه کوچک در اطراف ناحیه پوست مقعد
علت عارضه شقاق مقعدی چیست؟
در خصوص علت بوجود آمدن فیشر باید گفت همان‌طور که می دانید پوست مقعد خیلی نازک و حساس است و به موجب این امر وارد شدن فشار بیش از حد در ناحیه مقعد میتواند باعث پاره شدن پوست بشود. به طور کلی موارد زیر را می توان علت های پیدایش بیماری فیشر دانست:
- یبوست‌های مزمن
- زور زدن زیاد در هنگام دفع مدفوع
- اسهال دراز مدت
- برقراری رابطه جنسی مقعدی
- ابتلا به عارضه‌هایی مانند کرون، کولیت، سرطان مقعد، سرطان خون، انواع بیماری‌های عفونی و مقاربتی
- کاهش یافتن جریان خون در ناحیه آنورکتال
- مبتلا شدن به عارضه التهابی روده مثل کرون
- سفت شدن بیش از حد عضلات اسفنکتر
- دوران بارداری و پس از زایمان
روش درمان فیشر مقعدی
پیش از انتخاب روش درمانی ، باید نوع شقاق مشخص شود، یعنی اینکه مزمن است یا از نوع حاد. زیرا طبق این موضوع متخصص میتواند بهترین روش درمانی را برای بیمار پیدا کند. به‌طور کلی باید گفت که هدف از درمان فیشر مقعدی کاهش فشار روی کانال مقعد خواهد بود که عموماً با نرم نمودن مدفوع، کاهش درد و خونریزی در هنگام اجابت مزاج صورت می‌پذیرد. در واقع شخصی که به شقاق مقعدی مبتلاست، هرگز نباید به عارضه یبوست دچار شود و از سویی دیگر باید از رژیم غذایی سالمی پیروی نماید.
روش‌های غیرتهاجمی درمان فیشر مقعدی عبارتند از:
- مصرف مایعات و سبزیجات بیشتر
- نشستن در آب گرم
- مالیدن ژل آلوئه ورا در ناحیه شقاق
- بهره‌مندی از شیاف، کرم و فوم‌های درمانی
- تزریق نمودن بوتاکس
- درمان با لیزر
- جراحی برای رفع کردن عارضه فیشر
خوراکی‌های لازم جهت درمان شقاق
شاید برای شما این سوال پیش بیاید که برای درمان فیشر چه چیزی باید خورد؟ لیست مواردی که که با خوردن آن می‌توان به بهبود شقاق مقعدی رکمک کرد عبارتند از :
- گنجاندن حجم بالای از غلات در مصرف غذای روزانه
- استفاده از میوه و سبزیجات پر فیبر مانند کاهو، گلابی و انجیر
- نان سبوس دار مثل نانِ جو و سنگک برشته
- خوردن آب گوجه فرنگی، پرتقال و آلو
- استفاده از حبوبات و اسفناج مثل لوبیا ،نخود فرنگی و عدس
- روغن زیتون
- خوردن یک لیوان شیر گرم بدون لاکتوز هر شب پیش از خواب
- استفاده از آجیل و دانه‌ها پر از فیبر مثل فندق، بادام هندی، بادام درختی و گردو
- خوردن تخم کتان
آیا شقاق تبدیل به سرطان می شود؟
خیر، فیشر مقعدی به طور مستقیم به سرطان تبدیل نمی شود. شقاق، پارگی یا زخم کوچکی در پوست اطراف مقعد است که معمولاً در اثر یبوست مزمن یا زور زدن هنگام اجابت مزاج ایجاد می شود. اگرچه این بیماری می تواند دردناک و ناراحت کننده باشد، اما خوش خیم است و به خودی خود سرطانی نمی شود. با این حال، لازم به ذکر است که برخی از علائم شقاق مقعدی می تواند با علائم سرطان مقعد مشابه باشد. پس به محض دیدن علائم بیماری ( بالاتر در گفته شده) به متخصص مربوطه مراجعه کنید.