شقاق مقعد بیماری مقعدی دردناکی است که موجب بروز زخم های طولی کوچک در ناحیه مقد و رکتوم می شود. خونریزی ، درد شدید ، سوزش و خارش از اصلی ترین علائم بروز شقاق قمقعدی می باشند. در ادامه همراه مطلب ا باشید تا به طور دقیق با این بیماری آشنا شوید.
شقاق مقعدی چیست؟
شقاق مقعدی یکی از رایج‌ترین بیماری‌های ناحیه نشیمنگاه است که بیشتر افراد برای یکبار هم که شده به آن مبتلا می‌شوند. این بیماری با علائمی مانند سوزش شدید در ناحیه مقعد به خصوص در زمان مدفوع مشخص می‌شود و در بسیاری از موارد توسط بیمار جدی گرفته نمی‌شود اما شاید اگر بدانید که شقاق مقعدی چیست و چه عارضه‌هایی به همراه دارد این بیماری را جدی‌تر گرفته و درمان آن را سریع‌تر انجام دهید. این بیماری که در اصطلاح فیشر هم نامیده می‌شود، شکاف یا زخمی است که در ناحیه مقعد یا کانال ایجاد می‌شود. این بیماری ممکن است عارضه‌ای ناشی از فشار به مقعد در اثر یبوست، صدمه به مقعد، رکتوم و بسیاری موارد دیگر باشد. در حالت عادی شقاق آزاردهنده نیست اما با گسترش زخم و عدم بهبودی آن بیمار حتی در نشستن یا راه رفتن هم دچار مشکل می‌شود. باقی ماندن زخم و عدم درمان آن همچنین در درازمدت باعث جذب آلودگی در ناحیه مقعد و ایجاد عفونت در این ناحیه از بدن نیز می‌شود.
به شكاف يا زخم در قسمت تحتاني كانال آنال يا كانال مقعدي گويند. شقاق يا فيشر ممكن است در اثر يبوست، اسهال، استرس و اضطراب بيش از حد، مصرف بيش از حد ملين‌ها، دفع سخت يا صدمه به مقعد و ركتوم به وجود مي‌آيد که درمان شقاق مقعدی با عمیل جراحی و لیزر امکان پذیر است.
علائم و نشانه‌های شقاق مقعد
- دفع دردناك مدفوع مخصوصاً در هنگام اجابت مزاج و بعد از آن
- سوزش مقعد
- خارش مقعد
- باقي‌ماندن رگه‌هاي خوني روي مدفوع
نكات مهم در مورد بيماري فيشر يا شقاق مقعدي
- روزي حداقل 5 بار و هر بار 20-15 دقيقه در لگن آب گرم بنشينند. (هيچ افزودني مثل بتادين، نمك،الكل . … به آب اضافه نشود)
- رژيم پرفيبر + آب و مايعات فراوان (سالاد- روغن زيتون – ميوه – سبزي)
- يبوست براي بيمار بسيار بد است ولي اسهال (مدفوع شل و آبكي) از يبوست هم بدتر است.
- آب و مايعات فراوان بخورند- ميوه زياد ميل شود. (روزانه حداقل 14 ليوان آب و10 عدد ميوه)
- در صروت درد شديد و يا سوزش شديد قبل از دفع ‘5-‘2 دقيقه آب گرم بخود بگيرند.
- بين تولت فرنگي و ايراني تفاوتي نيست.
- ادويه‌جات و فلفل و مواد غذائي محرك ممكن است سوزش و درد شما را تشديد كند.
- ميزان پاسخ به درمان طبي در موارد حاد حداكثر 80%و در موارد مزمن حداكثر 20%است.
انواع شقاق مزمن
شقاق یا فیشر هم مانند دیگر بیماری‌ها در درجات و انواع مختلفی بروز می‌کند که شناسایی این موضوع یکی از الزامات درمان بیماری است. انواع شقاق مقعدی بر حسب اینکه بیمار چه مدت درگیر این عارضه باشد و برای درمان اقدامی نکرده باشد، متفاوت است. نوع حاد این بیماری زمانی است که بیمار زیر 2-3 هفته به شقاق مبتلا شده و عوارض آن چندان آزاردهنده نباشد. نوع مزمن ابتلا بیش از 8 هفته به این بیماری است که معمولا با عوارض، نشانه‌های شدید و مشکلاتی مانند درد، ورم و زخم عمیق ایجاد می‌شود. شناسایی نوع این بیماری و زمان ابتلا به آن در مرحله تشخیص و به منظور آغاز فرآیند درمان انجام می‌شود.
شقاق حاد، یکی از انواع شقاق مقعدی است که معمولا با یک بریدگی طول آغاز می‌شود که عمق چندان زیادی ندارد و آزاردهنده نیست. این بریدگی بیشتر در زمان دفع مدفوع، ایجاد درد و سوزش می‌کند و در مواقع دیگر قابل تحمل است. شقاق حاد را می‌توان با روش‌های خانگی مانند شستشو و رعایت بهداشت ناحیه مقعد و در نهایت با استفاده از داروهایی مانند پماد یا کرم درمان کرد. نوع مزمن این بیماری اما به سادگی قابل درمان نیست. نوع مزمن زخمی است که طول عمر آن بیش از 12 هفته باشد، عمیق شده باشد و عوارض ناشی از آن در زندگی روزمره بیمار مانند نشست و برخاست هم تاثیر گذاشته باشد. زخم ناشی از این نوع شقاق یا فیشر معمولا به عارضه می‌رسد و در صورت بی‌توجهی احتمال عفونی شدن هم دارد.
علائم بیماری شقاق مقعدی
از علائم و نشانه‌های بیماری شقاق که احتمال بروز آن در همه افراد و در هر سنی وجود دارد می‌توان به درد به خصوص در هنگام دفع مدفوع اشاره کرد. این بیماری همچنین زمانی که زخم تازه باشد و ناحیه خونریزی زیادی داشته باشد، با خونریزی مقعد همراه می‌شود. خارش و سوزش در ناحیه مقعد یکی دیگر از علائم و نشانه‌های بیماری شقاق است. این نشانه به خصوص در زمان دفع و برخورد با ترشحات دیواره مقعد بیشتر هم می‌شود. در نوع مزمن این بیماری، برآمدگی در ناحیه زخم یکی دیگر از عوارض و نشانه‌های شقاق است. در مواردی که به علت عدم رعایت بهداشت و درمان به موقع زخم عفونی شود، احتمال بروز ترشحات چرکی در ناحیه زخم هم وجود دارد. با عفونی شدن زخم احتمال تب، تعریق و لرز هم وجود دارد.
دلایل ابتلا به شقاق
ابتلا به شقاق دلایل مختلفی دارد. برای مثال یبوست یکی از رایج‌ترین علل ابتلا به فیشر یا شقاق مقعدی است. در صورت ابتلا به یبوست، فشار زیادی به ناحیه مقعد در زمان دفع وارد می‌شود و این فشار باعث ایجاد زخم در ناحیه مقعد می‌شود. اسهال و رطوبت دائمی ناحیه مقعد، کم تحرکی و خشک شدن عضله‌های بدن، تنگ بودن دریچه مقعد، سابقه بارداری یا زایمان، خارش ناحیه زخم، تمیز کردن ناحیه مقعد و زخم با دستمال زبر، استفاده از شوینده‌های معطر و شیمیایی، سابقه درمان‌های روده مثل کولونوسکوپی و بیماری‌های رقابتی از دیگر علل ابتلا به فیشر یا شقاق مقعدی هستند.
عوامل تشدید کننده شقاق
آشنایی با علل ابتلا به شقاق مقعدی روش خوبی برای پیشگیری از این بیماری است اما در بسیاری از موارد افراد با مراقبت‌های فراوان هم به این عارضه مبتلا می‌شوند که این مسئله به دلیل عوامل تشدید کننده شقاق یا فیشر است. از جمله این عوامل می‌توان به کم آبی بدن و خشکی بیش از حد روده‌ها، رژیم غذایی نامناسب و فاقد فیبر، کم تحرکی یا بی‌تحرکی، چاقی، نشستن طولانی مدت، برخی فعالیت‌های سنگین ورزشی، جابجایی وسایل سنگین بدون احتیاط و رابطه جنسی از ناحیه مقعد اشاره کرد.
راه های درمان فیشر
برای درمان شقاق مقعدی روش‌های مختلفی وجود دارد. بیشتر بیماران در مراحل اول برای درمان بیماری خود از درمان‌های خانگی استفاده می‌کنند. این روش‌ها در صورتی کارآمد هستند که بیماری در هفته‌های اول باشد و عوارض شدیدی نداشته باشد. در صورتی که درمان‌های خانگی پاسخگو نبوده و زخم و عوارض آن درمان نشود باید فورا به پزشک مراجعه کرد تا درمان به صورت جدی انجام شود. البته مراجعه به پزشک باید در همان مرحله اول و قبل از هر درمانی انجام شود زیرا در بیشتر موارد، درمان‌های خانگی خود عامل شدت گرفتن بیماری می‌شوند. در ادامه روش‌های درمان فیشر یا شقاق را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
۱. تشخیص، اولین گام درمان
تشخیص، اولین گام درمان شقاق یا فیشر مقعدی است و تا زمانی که این مرحله انجام نشود، احتمال درمان بیماری وجود ندارد. تشخیص این بیماری هم مانند درمان روش‌های مختلفی دارد که اولین آن معاینه بالینی است. در معاینه اولیه پزشک علائم بیماری را بررسی کرده و شدت بیماری را با بررسی علائم تشخیص می‌دهد. در صورتی که پزشک با بررسی علائم قادر به تشخیص بیماری و شدت آن نشود از روش‌های دیگری مانند کولونوسکوپی، آندوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی استفاده می‌شود.
۲. دارو درمانی
با مراجعه به پزشک برای درمان فیشر یا شقاق ابتدا دارو درمانی انجام می‌شود. البته دارو مستقیمی برای درمان شقاق وجود ندارد و بیشتر داروها با کاهش علائم و مشکلات شقاق به بهبود این بیماری کمک می‌کنند. رایج‌ترین داروهایی که برای درمان شقاق استفاده می‌شوند پمادها هستند. پماد تری نیترات گلیسیرین اولین دارویی است که برای درمان فیشر یا شقاق استفاده می‌شود. این پماد جریان خون را در ناحیه مقعد افزایش داده و به ترمیم سریع‌تر زخم کمک می‌کند. داروهای مسدودکننده کانال حاوی کلسیم از دیگر داروهایی هستند که برای درمان فیشر استفاده می‌شوند و با کاهش فشار خون از خونریزی فیشر جلوگیری می‌کنند. تزریق داروهای مخصوص بوتاکس یکی دیگر از روش‌های دارو درمانی برای شقاق است.
۳. لیزر درمانی
لیزر درمانی یکی از تکنیک‌های جدید درمان شقاق مقعدی است. این روش درمانی سریع، کاربردی و کم دردسر برای شقاق است. تا پیش از استفاده از تکنولوژی لیزر برای درمان شقاق پزشکان از جراحی برای درمان عضله مقعد استفاده می‌کردند. جراحی مشکلاتی مانند بخیه‌زنی، مراقبت‌های بعد از درمان و مشکلات مشابه دیگر به دنبال داشت اما لیزر روشی بدون عارضه است. این روش بدون درد و نیاز به بخیه‌زنی انجام می‌شود و با انجام آن مشکلاتی مانند اسکار که بعد از جراحی با تیغ بسیار رایج است، ایجاد نمی‌شوند. لیزر درمانی روشی مناسب برای بهبود مشکلات و عوارض شقاق مقعدی است که بدون خونریزی و در زمان کم انجام می‌شود.
نکات مهم در درمان شقاق یا فیشر مقعدی
از دیگر نکات مهم در درمان شقاق یا فیشر مقعدی مراجعه به پزشک مناسب است. این بیماری درمان‌پذیر است و درمان آن نیز به سادگی انجام می‌شود، البته اگر برای درمان به پزشکی مجرب مراجعه کنید. اهمیت مراجعه به پزشک ماهر و خوش سابقه در زمینه بیماری‌های مربوط به دستگاه گوارش، برای درمان راحت‌تر بیماری شقاق بسیار زیاد است. علاوه بر انتخاب پزشک مناسب و مراجعه به آن، جدی گرفتن مراقبت‌های بعد از درمان هم تاثیر زیادی در بهبود سریع‌تر شقاق و پیشگیری از ابتلا مجدد به آن دارد. انتخاب سبکی سالم برای زندگی از تغذیه گرفته تا ورزش و افزایش فعالیت‌های بدنی، از مواردی هستند که سبک زندگی را به سبکی سالم برای پیشگیری از بیشتر بیماری‌ها تغییر می‌دهند.
نتیجه‌گیری
شقاق مقعدی یکی از بیماری‌های رایج است که افراد در هر سن و شرایطی احتمال ابتلا به آن را دارند. این بیماری به نسبت شیوع، سریع و راحت هم درمان می‌شود اگر به پزشکی مجرب مراجعه کرد و تشخیص و درمان را از همان ابتدا به صورت حرفه‌ای و زیر نظر متخصص انجام داد. یکی از پزشکان خوب برای درمان این بیماری و دیگر بیماری‌های گوارشی دکتر علیرضا ایزدی هستند. برای آشنایی بیشتر با دکتر ایزدی و خدمات درمانی که در کلینیک تخصصی ایشان ارائه می‌شود، می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی موجود در سایت با مطب تماس بگیرید.
سوالات متداول شقاق مقعدی
شقاق مقعدی یا فیشر نوعی بیماری است که با زخم در ناحیه مقعد ایجاد می‌شود و باعث آزردگی در این ناحیه از بدن می‌شود.
چه عواملی باعث ابتلا به فیشر یا شقاق می‌شوند؟
یبوست، بیماری‌های گوارشی و درمان آن‌ها از ناحیه مقعد، تست و آزمایشاتی که از ناحیه مقعد انجام می‌شوند و عدم رعایت بهداشت از عوامل مهم ابتلا به شقاق هستند.
اولین مراحل درمان شقاق یا فیشر چیست؟
تشخیص دقیق و درست اولین مرحله از درمان شقاق است که با استفاده از دستگاه‌های مخصوص و معاینه بالینی توسط متخصص انجام می‌شود.
تغذیه چه نقشی در ابتلا به شقاق دارد؟
کاهش فیبر یکی از علل ابتلا به یبوست و به دنبال آن شقاق مقعدی است که با مصرف غذاهای سرشار از این ماده و تغییر رژیم غذایی برطرف می‌شود.
بهترین درمان شقاق یا فیشر چیست؟
لیزر درمانی یکی از جدیدترین و البته بهترین روش‌ها برای درمان سریع و قطعی فیشر مقعدی است